Tehm (fizîk)

Tehm yan jî bi îngilîzî Impuls, guhêrka ku di momentûma xêzeyî ya cîsmekê de ye ye. Ew bi peyva J tê nîşandan. Impuls bi lêkdana hêza navekî ya bandor li cismê dike û maweya bandorkirinê ya hêzê karê bê hesibandin. Impuls ji ber ku bi întegrala vektora hêzê pêk tê ew jî vektor e. Yekeya wê newton-saniye ye.

Hêza ku bandor li cîsmekî re dike ew tawdanê pêk tînê û ev tawdan jî leza cîsmê diguherîne. Eger hêz bi demeke dirêj ve bisepîne guhêrka lezê jî pir dibe. Ji ber vê yekê jî guhêrka momentûmê dibe lêkdana mawe û hêzê.

Impulsa ku ji dema $t_1$ê heta dema $t_2$yê ye bi vê întegralê tê terîfkirin.

$𝐉=\underset{t_1}{\overset{t_2}{\int }}𝐅dt$

Zagona duyem ya Newtonê momentûm û hêzê bi vê defransiyelê girê dide.

$𝐅=\frac{d𝐩}{dt}$

Eger di formûla yekê de ev defransiyel bê nivîsandin

$\begin{array}{cc}𝐉& =\underset{t_1}{\overset{t_2}{\int }}\frac{d𝐩}{dt}dt\\ & =\underset{p_1}{\overset{p_2}{\int }}d𝐩\\ & ={𝐩}_{\mathrm{𝟐}}-{𝐩}_{\mathrm{𝟏}}=\mathrm{\Delta }𝐩\end{array}$

tê destxistin.Li vira Δp nîşana guhêrka ku momentûma xêzeyî de çêbûye dide. Ev yeksanî wek teorema impuls-momentûm tê bi nav kirin.

Eger hêz bi demê re bê guherandin, impuls wek întegrala bi girêdayî demê ya hêzê tê hesibandin.

$J=\int Fdt$

Baristeya guhêrbar

Eger bariste wekî roketan guhêrbar be impuls bi hevkêşiya Tsiolkovsky a roketê tê dîtin.

Çavkanî

• Wikipedia-werger
• Fergenga zaravên teknîkî